İSAR Tıp ve Ahlak Çalışma Grubunun 22 Ekim 2011 tarihinde düzenlediği “Sağlıkta İsraf ” adlı sempozyum kitap haline getirildi. Kitap sempozyumun paralelinde açılış konuşmalarını, sunumların yapıldığı dört oturumu ve kapanış oturumunu içeriyor. Sağlıkta israf sempozyumunda alınan bazı notlar ise şu şekilde:

Davranışları değerler belirler. Davranışlarda problemlerle karşılaşıyorsak bunun kaynağını değerlerde aramalıyız. Tıptaki israf probleminin varlığından bahsediyorsak, bunu gerek bireylerin gerekse de kurumların değerlerinde aramalıyız. Sağlık hizmetleri geleneksel olarak doktor ve hasta arasındaki ilişki çevresinde şekillenmiştir. Modern döneme geldiğimizde, sağlık hizmetleri hastane kurumu ve devlet bağlamına taşınmıştır. Devlet düzleminden, şahıslar düzlemine kadar sağlık hizmetlerini düzenleyici değerler olmalıdır.

Birçok alanda kaynak israfıyla karşılaşabiliyoruz: Sevk zincirlerindeki, yönetim mekanizmalarındaki, hizmet sunumlarındaki, bilgi sistemlerindeki, performans değerlendirmelerindeki sorunlar israfa sebep olabiliyor. Hacim temelli performans ölçümü doktorları kaynak israfına itebiliyor. Türkiye’nin sağlık harcamalarının büyük bir bölümü ilaca ayrılmaktadır. İlaç harcamalarıyla beraber ilaç israfı da artmaktadır. Laboratuvar testlerinde israf yaşanabiliyor. Doğru testler, doğru hastadan, doğru zamanda istenip, doğru şekilde yorumlanarak laboratuvarın akılcı kullanımı sağlanmalıdır. Tıbbi cihaz israfı da yaşanabiliyor. Cihaz alımları planlı bir şekilde, israfı önleyecek şekilde yapılmalıdır.

Tıp israfına yol açan sebeplerden bazılarını şöyle sayabiliriz: Tıp biliminin hastalık anlayışı, tıp eğitimi, lobilerin baskısı, tanıtım ve promosyonlar, güvenilmez  araştırmalar ve yayınlar, araştırmacıların çıkar ilişkileri, kanıtları güçsüz teşhis-tedavi rehberleri, tıbbın fonksiyonunun abartılması, sağlığı tıbbi harcamayla değerlendirme, adil olmayan “sağlık hakkı” anlayışı, hastalık yönetimi ilkeleri, tedavinin riskini küçümseme, risk algısını yükseltme.

İsrafa karşı hassasiyet kişinin tüm hayatını kapsar. Evinde ekmek israfı yapan bir sağlık çalışanından “enjektörü israf etmeyeyim” diye hassasiyet bekleyemeyiz.

İsraf kavramı verimlilik kavramı ile beraber incelenebilir. Dünya Sağlık Örgütü’nün 2000’li yılların başında yayınladığı, Dünya Sağlık Sistemleri Raporu’nda sağlık sistemlerinin olmazsa olmaz üç ilkesi etkinlik, verimlilik ve hakkaniyet olarak sayılır. Bu üç ilkeye insaniyet ilkesini de ekleyebiliriz. Bu dört ilke aynı anda %100 gerçekleşmez. Mesela etkinliği artırırsanız verimlilikten kısarsınız. Burada önemli olan bunları nasıl oranladığınızdır.

Kalite kontrol uygulamaları israfı önlemede kullanılabilir. Problemler bir hemşirenin veya doktorun davranışı ile örtüştürülmemelidir. Makro teşhisler  yapılmalı, hedefler koyulmalı, bu doğrultuda planlar yapılmalıdır.